EFES AZİZ YUHANNA KİLİSESİ’NDEN PHİALE ÖRNEKLERİ

1921 yılında başlayan G.A. Sotiriou kazıları ile yaklaşık 100 yıllık bir kazı geçmişini ardında bırakan Ayasuluk Tepesi ve St.Jean Anıtı Kazısı, her geçen gün yeni veriler sunmaya devam etmektedir. Bu kimi zaman buluntulardan sağlanmakta, ise daha önce yüzüne çıkarılmış mimari verilere bakış açısıyla yaklaşılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bunlardan biri kilisenin Türk Dönemi’nde işlik olarak kullanılan batı haç kolunun bölümünde, zeytinyağı işliğinde karşımıza Batı kolu vaftizhane arasında yer alan koridorun doğusunda, devşirme yeniden kullanılmış olan phiale, günümüze kadar yapılmış çalışmalarda yalnızca bu son işlevi almıştır. Tek yayında havuz tanımlanmış, orijinal işlevine ilişkin değerlendirme yapılmamıştır. Oysa söz konusu taş eleman burada yeniden, esas dışında kullanılmadan içerisinde suyun kutsiyetine atıfta bulunularak günümüzde aldığı kurgudan çok farklı amaç için olmalıydı. Benzer uygulama yakın çevrede Ephesos Meryem Kilisesi’nde de görülmektedir. Çalışmamızda, Tepesi’nde, Bizans Dönemi Anadolu’sunun en önemli dini yapılarından Aziz Yuhanna bulunan sonrasında aynı yapıda phiale tanıtılarak, eldeki mevcut literatür örnekleri ışığında yapıdaki kullanımı ilgili belirlediğimiz problemler tartışmaya açılacak çağdaşı benzer uygulamalar arasındaki yeri phialelerin kiliselerdeki kullanımları hakkında genel yapılacaktır.